در میان شهرهای ایران، تهران و اصفهان بیشترین اندوخته طلا را دارند. انگیزه ذخیره طلا در بین ایرانیان طی سالهای اخیر دچار تحول و دگرگونی شده است. سالهای گذشته به دلیل وضعیت اقتصادی خاص ایرانیان طلا را به عنوان سرمایه و پس‌انداز ذخیره می‌کردند چرا که معمولاً کمتر دچار نوسانات شدید می‌شد. اما اخیراً با نوعی بی‌ثباتی که دامنگیر اوضاع اقتصادی شده دیگر کمتر کسی به طلا به عنوان سرمایه و پس‌انداز نگاه می‌کند و بیشتر از طلا و جواهر برای تزیین و زیبایی و مد استفاده می‌شود.
اما هر انگیزه‌ای که در خرید و انباشت طلا داشته باشیم بی‌نیاز از اطلاعات پایه‌ای در مورد شناخت طلای اصل از تقلبی، کیفیت و عیار طلا و نیز چگونگی وزن و قیمت آن نیستیم. گزارش زیر به مناسبت برگزاری دومین نمایشگاه طلا و جواهر که نیمه بهمن ماه در تهران برگزار شد و برخی سؤالات شهروندان علاقه‌مند به طلا را با دست‌اندرکاران این صنف در میان گذاشته است. با هم می‌خوانیم.
هر چیز بسیار ارزشمندی را به طلا تشبیه می‌کنند، حتی اگر ارزش آن خیلی بیشتر از این حرفها باشد مثل وقت. متأسفانه عامل بسیاری کلاهبرداری‌ها، سرقتها، جنایتها و... طلا و فریبندگی‌هایش است. این کالا در بسیاری از مواقع علاوه بر زینتی بودنش، سرمایه افراد نیز محسوب می‌شود؛ سرمایه‌ای که باید از آن حفاظت شود و البته قبل از آن باید از اصل بودنش اطمینان یافت.
شاید شما هم یکی از افرادی باشید که برای ذخیره و پس‌انداز سرمایه خود طلا خریداری می‌کنید. در این صورت به نظر می‌رسد دانستن اطلاعاتی در مورد اصل یا تقلبی بودن، چگونگی تشخیص عیار طلا، ضوابط خرید و فروش طلا و... برایتان اهمیتی دوچندان یابد.
اصل یا تقلبی؛ مسئله این است!
اگر به طلا فروشی مراجعه می‌کنید تا محصول طلایی را بخرید، این امکان که خودتان مطمئناً و 100 درصد بتوانید تشخیص دهید طلایی که قصد خریدار آن را دارید، اصل است یا تقلبی، وجود ندارد. حتی بعضی از طلافروشان به این قضیه اعتراف می‌کنند که با وجود گذراندن دوره‌های فنی تشخیص و تمیز طلا و یا کسب اطلاعات از افراد باتجربه هم‌صنف خود باز هم امکان خطا در تشخیص اصل بودن بعضی از اجناس طلا، وجود دارد.
حقیقت این است که هر طلافروشی با صدور فاکتور برای محصول طلا، طلای خریداری شده را تضمین کرده و در قبال اصلی یا تقلبی بودن، آن مسئول است. یک طلا فروش در این زمینه چنین اظهار نظر می‌کند: تشخیص اصل یا تقلبی بودن در اکثر موارد توسط خریداران امکان‌پذیر نیست. اما ما در مقابل فاکتوری که به شما ارائه می‌کنیم، مسئولیت داریم و باید به اتحادیه طلا و جواهر پاسخگو باشیم.
طلا فروش دیگری در این زمینه می‌گوید: فاکتوری که به شما ارائه می‌شود، معتبر است. با این حال در صورت هرگونه مشکل، طلا فروش صادر کننده فاکتور در صورت شکایت شما و تأیید اصل نبودن جنس طلا باید پاسخگو باشد.
کوروش گوهربین- رئیس اتحادیه و طلا و جواهر- در این زمینه معتقد است: معمولاَ طلاهای همه واحدهای طلافروشی هر 2 ماه یک‌بار توسط بازرسان اتحادیه طلا و جواهر کنترل و نمونه‌برداری می‌شود تا طلای تقلبی ساخته نشود. علاوه بر آن در فاکتور فروش قید می‌شود که عیار طلا 18 است و مارک سازنده طلا نیز مشخص است که نشان‌دهنده هویت فروشنده آن است.
وی در زمینه تمهیداتی در زمینه بالا بردن ضریب اطمینان ملاک تشخیص خریداران می‌افزاید: با مؤسسه استاندارد هماهنگ شده تا در آینده‌ای نزدیک علاوه بر انگ 750 که درون محصول حک می‌شود، انگی استاندارد (کدی از طریق مؤسسه استاندارد) نیز به خود تولیدکنندگان داده شود که این انگ نیز علاوه بر انگ 750، درون محصول حک شود.
مشکل عیار پایین طلا! پیگیری امکان دارد؟
کوروش گوهربین- رئیس اتحادیه طلا و جواهر- در این زمینه معتقد است که چون هر 2 ماه یک‌بار طلای واحدهای طلافروشی توسط بازرسان اتحادیه از نظر عیار نیز سنجیده می‌شود، در این زمینه کمتر مشکلی وجود دارد. اما در عین حال اگر فردی به عیار جنس طلای خریداری شده خود شک کند می‌تواند به همراه اصل جنس و فاکتور خرید آن به اتحادیه طلا و جواهر مراجعه و پس از تأیید پایین بودن عیار، واحد فروشنده باید پاسخگو باشد.
البته نکته بسیار مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که خریداران حتماً باید به واحدهای طلافروشی‌ای که زیر نظر اتحادیه طلا و جواهر هستند، مراجعه کنند چون در غیر این صورت طبق گفته رئیس اتحادیه طلا و جواهر چون اتحادیه بر واحدهایی که زیر نظرش نیست، نظارتی ندارد، بنابراین اگر تخلفی نیز صورت گیرد، هیچ مسئولیتی در این زمینه نخواهد داشت.
البته طلافروشان مختلف هرکدام زمان متفاوتی را برای سنجش عیار طلا آن هم توسط مؤسسه استاندارد و نه اتحادیه، ذکر کردند. یکی از طلافرشان در این زمینه گفت: مؤسسه استاندارد هر ماه یک‌بار مراجعه و یک نمونه از اجناس را به آزمایش می‌برد. البته نمونه کارها متعلق به شرکتهای ساخت طلاست و خود آنها پاسخگو هستند.
در صورتی که عیار جنس طلای آزمایش شده پایین باشد، خریدار از طلافروش شاکی و طلافروش نیز از شرکت سازنده شاکی خواهد شد. طلا فروشی‌های دیگر، هر 4،3 یا 6 ماه یک‌بار را برای کنترل و نمونه‌برداری و نظارت بر عیار اجناس طلا، ذکر کردند.
ترازوهای دقیق!
در خرید و فروش طلا، تعیین وزن آن و سپس تعیین قیمت و تقریباً همه چیز را ترازوهای خاص و دقیق تعیین می‌کند. به نظر می‌رسد به‌صورت کلی هر ترازویی نیز ممکن است دچار خرابی یا عدم دقت شود. در این صورت میزان گرم و در نتیجه قیمت طلای خریداری شده کم یا زیاد خواهد شد.
بنابراین نظارت بر میزان دقت ترازوهای طلافروشان امری بسیار ضروری است. به نظر کوروش گوهربین چون ترازوهای طلافروشی‌ها دیجیتالی بوده و از طریق مؤسسه استاندارد کنترل شده است، امکان خطا در آنها وجود ندارد. با این حال سالی یک‌بار نیز ترازوها توسط اتحادیه طلا و جواهر بازبینی و کنترل می‌شود.
طلافروشان این امر را به این صورت بیان کردند که ترازوها را ما خودمان هر روز تنظیم می‌کنیم، از اتحادیه سالی یک‌بار و از مؤسسه استاندارد نیز 6 ماه یک‌بار جهت تنظیم دقت ترازو مراجعه می‌کنند. یکی از طلافروشان نیز گفت: دقت ترازوها فقط توسط مؤسسه استاندارد که با اتحادیه در تماس است، 2 بار در سال مورد بررسی قرار می‌گیرد.
افراد دیگر نیز تقریباً نظرات مشابهی داشتند با این تفاوت که زمان‌های متفاوتی را جهت بازبینی و بررسی دقت ترازوها توسط مؤسسه استاندارد بیان کردند. به هر صورت نکته مهم و قابل توجه این است که ترازوهای دیجیتالی ابزار دست طلافروشان بوده و بالا بودن میزان دقت آن بسیار مهم و ضروری است.
تشخیص اصلی بودن جواهرات
تشخیص سنگ‌های قیمتی تقلبی از اصل نیز توسط خریداران امکان‌پذیر نیست. این جمله را رئیس اتحادیه طلا و جواهرگفت و افزود: طلافروشان هم اگر می‌توانند اصل را از تقلبی تشخیص دهند به دلیل دوره‌های تمیز و تشخیص تخصصی است که قبل از کسب جواز کسب می‌گذرانند.
گوهربین به خریداران توصیه می‌کند جواهرات و سنگ‌های قیمتی را نیز فقط و فقط از واحدهایی که زیر نظر اتحادیه طلا و جواهر هستند و پروانه کسب دارند، خریداری نمایند تا اگر خلافی نیز صورت گرفت از سوی اتحادیه قابل پیگیری باشد.
یک خبر امیدوارکننده
اگر فردی طلایی تقلبی خریداری کند، میزان گرم محاسبه شده از طرف طلافروش درست نباشد و یا عیار طلا پایین‌تر از 18 باشد، در صورت تأیید این امر دریافت مبلغ نقدی از طلافروش امکان‌پذیر است. این را رئیس اتحادیه طلا و جواهر بیان کرد و افزود: در این صورت مشتری باید با به همراه داشتن فاکتور خرید و جنس به اتحادیه مراجعه نماید، در آنجا بعد از انجام کارشناسی و تأیید خلاف، با طلافروش خاطی برخورد شده و قطعاً دریافت مبلغ نقدی خریدار امکان‌پذیر است.
قواعد خرید و فروش طلا
دقت کنید! اگر شما به واحدی طلا فروشی مراجعه و جنسی را خریداری کنید، اگر فردای همان روز برای فروش مراجعه کنید، اجرت پرداخت و سودی که طلا فروش برده است از جنس طلا کسر شده و جنس طلای شما، به قیمت طلای کهنه از شما خریداری خواهد شد. تعجب نکنید! این کار قانونی است.
البته به گفته کوروش گوهربین این مورد که فرد بعد از یک یا چند روز برای فروش جنس طلای خریداری شده خود مراجعه کند، خیلی به‌ندرت پیش می‌آید و موردی استثناست. اما در این صورت طلافروش درصدی جزئی بابت آب کردن طلا از فرد می‌گیرد و این کار قانونی است. البته طلا فروش حق ندارد طلای نویی را که به قیمت طلای کهنه می‌خرد، دوباره به فرد دیگر بفروشد و این عمل خلاف قانون است.
کوروش گوهربین در این زمینه می‌گوید: در صورت مشاهده این قضیه با واحدهای طلافروشی خاطی برخورد خواهد شد. البته در عمل زیر نظر گرفتن همه طلافروشی‌ها در تمام طول روز و نظارت بر عملکرد تمام ساعات روزانه آنها کاری محال است.
یک طلافروش در پاسخ به این سؤال که خریداران در این مورد خاص بیان شده، چگونه باید تشخیص دهند که طلا نو است یا کهنه؟ می‌گوید: هیچ ملاکی برای تشخیص طلای نو از طلایی که پس از چند روز به قیمت طلای کهنه خریداری شده (اما هنوز نو است) وجود ندارد.
طلافروش دیگری در این زمینه می‌گوید: اتحادیه نمی‌تواند بر عملکرد تمامی طلافروشی‌ها نظارت روزانه داشته باشد، تنها عاملی که ممکن است باعث شود طلافروش طلای نویی را که اجرت و سود آن را کم کرده و دوباره آن را خریده، به فرد دیگری به عنوان طلای نو نفروشد، وجدان خود طلافروش است. در غیر این صورت خریدار اصلاً نمی‌تواند این امر را تشخیص دهد.
مواظب فاکتور خرید خود باشید!
اگر فاکتور خرید جنس طلا را گم کنید، دچار دردسر خواهید شد. یعنی اگر برای فروش طلای خود مراجعه کنید چون امکان اثبات این‌که مالک جنس طلا هستید وجود ندارد، طلا از شما خریداری نخواهد شد مگر این‌که مشتری ثابت یک طلافروشی خاص باشید و طلافروش شما را بشناسد. در غیر این صورت اکثر طلافروشان حاضر به خرید جنس طلای شما نخواهند بود.
رئیس اتحادیه طلا و جواهر در این زمینه نظر جالبی دارد. به نظر کوروش گوهربین این مشکل نیز قابل حل است. او می‌گوید: خریدار در صورت گم کردن فاکتور خود باید به همان واحدی که طلا را از آن خریداری کرده مراجعه و تاریخ دقیق خریداری خود را به آن واحد اطلاع دهد، در این صورت واحد فروشنده در لیست فروش تاریخ یاد شده مراجعه و پس از تأیید خرید، برای خریدار المثنی فاکتور را صادر می‌کند و اگر فرد تاریخ دقیق را نداند، راه‌حلی وجود ندارد.
البته طلافروشان با شنیدن کلمه المثنی برای فاکتور تعجب کردند. اکثر آنها گفتند ما لیست خرید خود را مدت زمانی طولانی نگهداری نمی‌کنیم؛ بنابراین نمی‌توانیم بر اساس لیست فروش خود، خرید فرد را تأیید کنیم. طلا فروشی در این زمینه گفت: ما نمی‌توانیم به افراد اعتماد کنیم چرا که در حال حاضر حتی سارقان در حین سرقت جنس طلا از منازل، اول به دنبال فاکتور آن هستند. وقتی سارقان با جنس و فاکتور مراجعه می‌کنند، ما چه‌طور می‌توانیم به افرادی که فاکتور ندارند اعتماد کنیم که جنس طلا متعلق به خود آنهاست.
طلافروش دیگری در این زمینه می‌گوید: اگر فردی که بدون فاکتور مراجعه کند، چهره آشنایی داشته باشد، ممکن است جنس طلایش را بخرم! ولی معمولاً این کار را انجام نمی‌دهم، چون به دردسرش نمی‌ارزد.
متأسفانه در کشور ما فرهنگ نگهداری فاکتور خرید طلا وجود ندارد. اگر به کسی بگوییم جنس طلایت را با فاکتور خرید از شما خریداریم، چه بسا با عصبانیت به ما بگوید من مالک این طلا هستم! منظور شما چیست؟! در صورتی که ما هم چاره‌ای نداریم، جنس طلا باید فاکتور داشته باشد. چون این تنها راهی است که ما می‌توانیم متوجه شویم طلا متعلق به فرد است و سرقتی نیست!
مالخری طلا، قابل پیگیری و نظارت است؟
اگر فردی کلاهبردار و سارق برای فروش طلای سرقتی به طلافروشی مراجعه کند و طلافروش هم از او فاکتور نخواهد و طلایش را بخرد، طلافروش مواخذه خواهد شد. این جمله را کوروش گوهربین بیان کرد و افزود: نظارت بر این امر نیز بر عهده اتحادیه طلا و جواهر و آگاهی است؛ به این صورت که اگر کسی شاکی خصوصی داشته باشد که محصول طلایش مورد سرقت قرار گرفته است، آگاهی به ما اطلاع می‌دهد و ما نیز به‌صورت اطلاعیه در سازمان نصب می‌کنیم و این امر را مورد پیگیری قرار می‌دهیم.
البته بازرسان ما نیز هر 2 ماه یک‌بار به طلافروشی‌هایی که زیرنظر اتحادیه هستند مراجعه و بر کار آنها نظارت دارند. علاوه بر آن اگر کسی بگوید که واحد طلافروشی خاص محصولات طلا را بدون فاکتور خریداری می‌کند، اتحادیه این امر را پیگیری کرده و شخص خاطی باید پاسخگو باشد.
یک طلافروش در این زمینه می‌گوید: اتحادیه نمی‌تواند بر تمام عملکرد خرید و فروش طلافروشان نظارت داشته باشد، مهمترین عامل و مانع مالخری توسط طلافروشان وجدان کاری خود آنهاست.
کشف مالخری طلافروشان نیز خیلی اتفاقی و بر اساس حدس و گمان است. به این صورت که وقتی آگاهی هر چند وقت یک‌بار، سارقی را دستگیر می‌کند در موقع اعتراف‌گیری از او می‌خواهد طلافروشی‌هایی را که اجناس را به آنها فروخته است، نشان دهد.
نکته جالب اینجاست که اگر سارق هر طلافروشی‌ای را نشان دهد، طلافروش متهم است و اصلاً نمی‌تواند اثبات کند که جنس طلا را نخریده است! و برای طلافروش پرونده‌ای تشکیل می‌شود. به هر حال امکان نظارت دقیق بر تمام ساعات کاری طلافروشان وجود ندارد و کشف مالخری طلا نیز بر اساس احتمال و بسیار اتفاقی است.
